چشم دوخته بود به منظره‌‌ای که می‌رفت تا در تاریکی شب کاملن از نظر پنهان شود. پلک هم نمی‌زد، نمی‌خواست آخرین لحظه‌هایش را از دست بدهد؛ درختان نارنج که سنگین شده بودند از وزن بچه‌نارنج‌ها‌، چند کاج بلند که فقط بالای سرشان شاخ و برگ داشت و باقی را زده بودند، درختان لُخت تبریزی، مه غلیظ روی کوه‌های روبرو، گرمای مطبوع بخاری از زیر پا و صدای اذان از همین حوالی.

هنوز اذان تمام نشده بود که تمام این صحنه در تاریکی فرو رفت؛ تاریکی فروبرنده‌ی هر چیزی در درون خود است، کافیست چند لحظه به او فرصت دهی تا همه چیز را ببلعد، تاریکی هجوم‌آورنده است، اگر به سمت تاریکی بروی او هم به سمت تو می‌آید. تاریکی منفعل و ساکن نیست؛ راه می‌رود، حرف می‌زند، چیزها را جابه‌جا می‌کند، گاهی خوشحالت می‌کند و گاهی می‌ترساندت، گاهی قلدر است و گاهی آرام. گاهی نوجوانی شلخته و خودسر است و گاهی میانسالی صبور و الهام‌بخش و گاهی هم جوانی پر شور و شهوت.

اما بیش از همه‌ی این‌ها شوخ است؛ شوخ‌طبعیِ تاریکی همواره آدم را به خنده می‌اندازد؛ شیر آب را باز کرده بودم که ناگهان تاریکی محض شد، حالا آب را پیدا نمی‌کردم، آب کجا می‌توانست رفته باشد؟ دستم در تاریکی به دنبال مسیر آب می‌گشت، انگار که تاریکی آب را قایم کرده بود تا سر‌به‌سرم بگذارد. تاریکی همیشه سرِ شوخی را با آدم باز می‌کند؛ مثل مرگ، مثل زمان، مثل خدا و مثل هر چیز دیگری در این جهان. همه می‌کوشند انسان را از جدیت مسخره‌اش جدا کنند، می‌کوشند که او دست از کوشیدنِ بی‌ثمر بردارد. اما انسان به سرعت چیزی می‌افروزد تا تاریکی را از خود براند. انسان حوصله‌ی طنّازی تاریکی را ندارد و ترجیح می‌دهد به دنیای جدی و کسل‌کننده‌ی خود بازگردد.

واقعن از کی انسان در حضور تاریکی این اندازه معذب شد ‌و نتوانست به شوخی‌هایش بخندد و به صرافتِ انکار کردنش افتاد و گفت تاریکی در ذات وجود ندارد و معنایش نبودنِ نور است؟ نیازی به این همه آسمان و ریسمان نبود، کافی بود فقط یک لبخند بزند.

الهی شکرت…

بچه‌ای که می‌خواست چنگال را در کون یک نفر فرو کند به خاطر دارید؟ اگر یادتان رفته یا نخوانده‌اید اینجا بخوانید.

این بچه متاسفانه اسم خاصی دارد که اگر بگویم تا هفت آبادی این طرف و آن طرف همه می‌فهمند در مورد چه کسی می‌گویم، و چون ممکن است یک زمانی پای خانواده به اینجا باز شود اجازه دهید اسمش را بگذارم سمیرا (اسم دوم خودم که به کسی هم برنخورد).

به خواهرم گفتم هر سال که بزرگتر می‌شوی بی‌ادب‌تر می‌شوی به لطف خدا، گفت از الگوی معنوی‌ام «سمیرا» یاد گرفته‌ام. گفتم واقعن سمیرا باید الگوی معنوی همه‌ی ما باشد.

نمی‌دانم چرا یک جور‌هایی خودم را در این بچه می‌بینم، انگار که او «من» را زندگی می‌کند؛ منی که من جرأت زیستنش را نداشته‌ام.

سمیرایی که من بودم با سمیرایی که او هست فرق زیادی دارد، نه اینکه سمیرای خودم را دوست نداشته باشم، چرا، خیلی هم دوستش دارم؛ او کم‌حرف و زودرنج بود، موهای لَخت و پوست روشن مظلوم‌ترش نشان می‌داد، بدغذا بود و از خیلی چیزها می‌ترسید، تا روزی که به مدرسه رفت نمی‌دانست که در شناسنامه اسم دیگری دارد و هاج و واج و با بغضی در گلو به معلمی که غرغرکنان می‌گفت چرا هر چه صدایت می‌زنم جواب نمی‌دهی نگاه می‌کرد. پدر از همان روز اول کلید خانه را به او داده بود و او انگار مسئولیت مهمی بر عهده‌اش گذاشته باشند هرگز کلیدش را فراموش نکرد.

اما این نسخه هم سمیرای جذابی است؛ او می‌تواند چک‌های پدرش را که دست مردم دارد نقد کند، حرف‌ها و رفتارهای آدم‌ها را به یک طرفش حواله دهد، بلندبلند بخندد، هزار هزار سفر برود و سوار ماشین هر غریبه‌ای بشود، عاشق غذا باشد و هفت شکم بزاید که شاید حتی پدر بعضی‌هاشان را به درستی به خاطر نیاورد و این قصه را با قهقهه تعریف کند.

وقتی به او گفتم «قشنگم، بیا چاقو رو بده به من، خطرناکه.» مستقیم آمد پیشم و چاقو را داد و گفت «چقدر دوست دارم وقتی بهم میگی قشنگم.»

این سمیرا می‌تواند جماعتی را ببرد لب چشمه و تشنه برگرداند.

او همان است که سعدی درباره‌اش گفته است:

ای بر در سرایتْ غوغای عشقبازان
همچون بر آبِ شیرینْ آشوبِ کاروانی

تو فارغی و عشقتْ بازیچه می‌نماید
تا خرمنت نسوزد تشویش ما ندانی

الهی شکرت…

نام محله‌ای در شمال «دافچاه» است؛

«حتما آنجا چاهی هست که داف‌ها را داخلش می‌اندازند،
چاهی پر از در و داف،
پس هیچ زیبارویی آنجا نیست،
احتمالن همه معمولی هستند،
اگر خودتان را داف می‌دانید آنجا نروید،
احتمالن حاکمین این محله خانم‌ها هستند،
چاهی پر از در و داف به مراتب بهتر از چاهی پر از عن و گه است،
اگر یک سطل در این چاه بیندازی حتمن چیز خوبی نصیبت می‌شود،
.
.
»

مغزم این اراجیف را پشت سر هم می‌بافد و من فقط تماشایش می‌کنم. هیچ حرفی نمی‌زنم چون هر چه بگویم بر علیه خودم استفاده می‌کند. کافیست یک کلمه بگویم می‌گوید تو با خیال راحت برو به این محله، کسی کاری به کار تو ندارد. البته من هم بلدم جوابش را بدهم، می‌توانم بگویم باشد قبول، خدا را شکر که من داف نیستم، اما اتفاقن محله‌ای هم هست به نام «مغزچاه» که فرقی نمی‌کند چگونه مغزی باشی، پایت که به آنجا برسد جایت می‌شود ته چاه کنار سایر مغزهای بی‌خاصیت، پس تو قطعن شانس نمی‌آوری.

مغزم هم که ترسو است، باور می‌کند و لااقل تا مدتی ساکت می‌شود. اما جوابش را نمی‌دهم، چون ممکن است کار بالا بگیرد، آنوقت یا دستم به خونش آلوده می‌شود یا مجبور می‌شوم واقعن یک چاه بکنم و اسمش را بگذارم مغزچاه و بیندازمش آنجا.

به نظرم مغزها به خودی خود داف هستند؛ گردویی‌شکل، خوش‌ترکیب، پُربار، سنگین و گرم، اما متاسفانه بسیار پرحرف. تصور کنید از دور یک داف را می‌بینید که همه چیزش بی‌نقص است، آرزویتان این است که نزدیکش شوید و اگر بخت یارتان باشد خلوتی با او داشته باشید. بالاخره هم نزدیک می‌شوید اما او را بسیار پرحرف می‌یابید، طوری که فرصت نفس کشیدن به شما و خودش نمی‌دهد، یکریز و بی‌وقفه حرف می‌زند. در این‌صورت تمام محسناتش در نظرتان تبدیل به ذمائم می‌شوند، چیزی شبیه به «سبزه‌ی مزبله» که در کتاب‌های دینی می‌گفتند. خلاصه که سبب می‌شود با تمام قوا بگریزید. مغز هم دقیقن همین است؛ دافِ خوش بر و رویی‌ست اما بسیار پرحرف.

به هر حال به دور از عدالت است که همه‌ی نیکی‌ها از آن یک نفر باشد،‌ اگر داف بود و «کم‌گوی و گزیده‌گوی» هم بود که دیگر در حق یارش زیادی لطف شده بود. (اینجا منظور از یار تنی است که مغز در آن قرار دارد. پس مغزِ پرحرفتان را مدیریت کند که جای دیگری نرود.)

الهی شکرت…

زن میانسالِ زیبا و جذاب روبرویم نشسته است و از ناکامی در تحقق رویاهای جوانی‌اش می‌گوید؛ از اینکه به هر کاری علاقه داشته به دلیل مخالفت خانواده و شرایط نتوانسته است به آن بپردازد و اینکه تنها کاری که با سماجت به سرانجام رسانده شغل معلمی بوده که بالاخره در آن بازنشست شده است.

گفتم همین‌که شما دست از رویا ساختن برنداشته‌اید سبب شده است که تبدیل به شخصی پیش‌رو شوید که بقیه به دنبال شما می‌آیند؛ وقتی هیچ‌کس یوگا را نمی‌شناخت شما یوگا می‌کردید، کلاس زبان می‌رفتید و حالا هم همیشه سفر می‌روید و دوستانتان به هوای شما جرأت پیدا می‌کنند پا به سفر بگذارند… احساس کردم کمی دلش قرص شد.

امروز می‌دانم که تنها مانع در مسیر من خودم هستم و نه چیزی دیگر، اما در عین حال می‌دانم که حسرتْ بار سنگینی بر قلب آدمی می‌گذارد. قرار نیست نگرش آدم‌های اطرافم تغییر کند، آن‌ها را با هر نگرشی که دارند دوست دارم و می‌دانم که چند جمله‌ی ساده می‌تواند قدری از بار سنگینِ حسرت را از قلب آن‌ها بردارد.

به خودم هم می‌گویم که اگر انجام ندادی توانت همین بود یا خواسته‌ات همین بود، شاید هم اصلن تنبلی کردی اما اشکالی ندارد، هر کاری در هر سنی که انجام شود حال و هوای تازه‌ای می‌آفریند؛ اگر در هجده سالگی ساز زدن را شروع کنی یک جوری لذت می‌بری و در چهل سالگی جور دیگری. به هر حال لذت‌بردن همواره امکان‌پذیر است و فقط شکل و صورتش تغییر می‌کند.

به فرض که امروز شروع کنی و عمرت قد ندهد که کاملش کنی، اگر ده سال قبل هم شروع می‌کردی مطمئن نبودی که عمرت قد می‌دهد یا نه. پس چرا باید حتی ذره‌ای نگران دیر شدن باشی؟

بار حسرت را زمین بگذار تا بتوانی قدری نفس بکشی، این بارِ سنگین نمی‌گذارد حتی یک متر جلوتر بروی. کیسه‌‌ای سنگین از سنگ و کلوخ پشتت انداخته‌ای و به قدر یک عمر باری کاملن بی‌ثمر را حمل می‌کنی. کیسه را باز کن و ببین که در آن هیچ چیز ارزشمندی نیست. حالا آن را بینداز و سبک پیش برو.

الهی شکرت…