تکلیفم را با خیلی چیزها به وضوح روشن کرده‌ام، چون می‌دانم که ظرفیتی برای کش‌وقوس‌های حاصل از بلاتکلیفی ندارم؛ مثلن سال‌هاست که پایم را در اینستاگرام نگذاشته‌ام، نه به این دلیل که آدم فرهیخته‌ای هستم، بلکه دقیقن به این دلیل که اصلن فرهیخته نیستم و می‌دانم که نمی‌توانم آنجا باشم و ذهن و عواطفم را مراقبت کنم. بنابراین باوجودیکه شاید حضور هیچ‌کس به قدر یک عکاس آنجا موجه نباشد اما من زمین این بازیِ معیوب را ترک می‌کنم.

تکلیفم را با خیلی از آدم‌ها هم به همین وضوح روشن کرده‌ام و همین‌طور بسیاری از موقعیت‌ها. با این وجود هنوز جنبه‌های ناروشن زیادی برایم وجود دارند که انرژی‌ام را می‌بلعند.

فکر می‌کنم هیچ چیز به قدر بلاتکلیفی انرژی‌فرسا نیست؛ مثلن می‌دانی که نباید به رابطه‌ای ادامه دهی اما تکلیفش را روشن نمی‌کنی، یا می‌دانی که شغلی مال تو نیست اما با رنجش و فرسودگی ادامه می‌دهی. کم‌کم زندگی تبدیل به بایگانی پرونده‌های بازی می‌شود که دیگر جسارت بستنشان را نداری.

ترس از رویارویی با یک پایان در واقع بیشتر ترس از یک شروع دوباره است؛ با خودمان می‌گوییم اگر به این جریان خاتمه دهم ناچار باید تن به شروعی دوباره بسپارم و من خسته‌تر و ناتوان‌تر از آنم که بتوانم همه چیز را از نو شروع کنم؛ یک شغل تازه که نیازمند یادگیری‌های تازه است، یا یک رابطه‌ی تازه که در آن همه چیز باید از نخستین پله شروع شود.

تصور می‌کنیم انرژی‌ای که باید صرف یک شروع تازه شود بیش از آن چیزیست که ما در اختیار داریم، اما حواسمان به انرژی و توانی که صرف کارکردی معیوب می‌شود نیست که اگر واقعن دست به حساب‌وکتاب ببریم خواهیم دید که این یکی بسیار بیشتر است.

همین امروز تکلیفمان را با دست‌کم یک جنبه‌ی ناروشن زندگیمان معلوم کنیم، حتی اگر تصور می‌کنیم که دیگر توانی برای رفتن به سر خط نداریم؛ اشکالی ندارد، بگذار این جنبه از زندگی به آخر خط رسیده باشد، زندگی بدون آن هم ادامه دارد. اما اگر بخواهی با تلاش و تقلا حفظش کنی نه خودش به ثمر می‌رسد و نه اجازه می‌دهد جنبه‌های دیگر رشد سالمی داشته باشند.

الهی شکرت…

امروز را خیلی خارجی‌طوری با کروسانی که وسطش پنیر بود و یک فنجان بزرگ قهوه شروع کردم، درحالیکه همزمان پشت کامپیوتر نشسته بودم و خانه هم تمیز و مرتب بود. چه ترکیبی می‌تواند شگفت‌انگیزتر از این باشد؟ به ویژه بعد از دو هفته‌ محرومیت از قهوه‌ی صبحگاهی انگار که با یار دیدار کرده باشی، خوشایند است قطعن.

این روزها در مورد معنای زندگی در ذات آن مرددم، ده‌ها سوال و شک در ذهن و دلم می‌چرخند، به همه چیز شک کرده‌ام، دلتنگی‌هایی به سراغم می‌آیند که واقعی نیستند، به دلیل‌ها می‌اندیشم، مسیرهای طی شده را شخم می‌زنم، نشسته‌ام کف زمین، نه توانی برای برخاستن دارم و نه دلم می‌خواهد دوباره برخیزم، صدای دیگران که می‌کوشند از زمین بلندم کنند مثل زمزمه‌ای در باد است که اصلن به گوشم نمی‌رسد، همه‌ی چراغ‌هایم خاموشند، حتی یک چراغ روشن ندارم، انگار که در مسابقه‌ی آقای نوذری باخته باشم.

«وقتی بدن نه می‌گوید» را کاملن درک می‌کنم. دو روز است که کتف راستم دارد از جا کنده می‌شود. دو روز است خودم را مجبور کرده‌ام کمی نرمش کنم تا شاید بدنم دست از نه گفتن بردارد. دو روز است در نقطه‌ی خاصی از فرش می‌ایستم و «سلام بر خورشید» می‌روم و هر بار یک عدد کنجد را می‌بینم، چه کنجد سمجی است، این همه در حوالی‌اش خودم را هلاک می‌کنم از جایش تکان نمی‌خورد. دوباره به خودم می‌گویم ورزشم که تمام شد برمیدارمش. این بار یادم می‌ماند.

وقتی می‌بینم که ماندنم در «چاتورانگا» غیرممکن شده است می‌فهمم اوضاع خراب‌تر از آن چیزیست که فکرش را می‌کردم. خودم را مجبور می‌کنم «پیچِ مَریچی» را بروم. وقتی از پیچ مریچی می‌گویم منظورم تصویر زیر است؛ توجه کنید که دست مخالف از قسمت جلوی پایی که در وضعیت مریچی (کف پا روی زمین) قرار دارد می‌چرخد و دست موافق را در پشت بدن می‌گیرد. کسانی که این آسانا را انجام داده‌اند می‌دانند که به چه حدی از انعطاف‌پذیری در ستون فقرات و کتف‌ها و حتی عضلات روی پا نیاز است. چهار ماه تلاش کردم تا این آسانا را انجام دهم آن هم بعد از دو سال بی‌وقفه یوگا کردن. حالا اما با هر میزان از آمادگی بدنی می‌توانم انجامش دهم، انگار در حافظه‌ی عضلاتم ذخیره شده است، اما با این بدن ضعیفِ فعلی واقعن با فشار انجام می‌دهم. (عمری اگر باشد در مورد آشتانگا می‌نویسم.)

 

(عکس را از وب‌سایت خانم سامیا صفایی برداشته‌ام. اسم باکلاسی دارند ایشان.)

 

به خانه‌ی خواهرم رفتم، موقع بیرون آمدن درِ کشویی که ظاهرن خراب است در رفت و صاف افتاد روی ناخن پای راستم که چندین سال است آسیب دیده، آه و درد از نهادم بلند شد، خواهرم که می‌داند ناخنم چقدر دردناک می‌شود اشک می‌ریخت، من اما می‌خندیدم و سر به سرش می‌گذاشتم که موضوع برایش جدی نشود.

در مسیر برگشت یاد استخر افتادم و اشکم سرازیر شد، به استخر که فکر می‌کنم بغضم می‌ترکد؛ برای اینکه مادر را مجبور کنم استخر برود تا درد کمرش بهتر شود یک تابستان کامل همراهش رفتم، پنبه‌ی سفید و کپل من آهسته آهسته در آب راه می‌رفت، هر وقت هم با خانم‌ها مشغول حرف‌زدن می‌شد تذکر می‌دادم که مادر جان تمرکز کن روی کاری که به خاطرش آمده‌ای. مادر گشاده بود به روی هر کاری، به هیچ کاری و هیچ‌ موقعیتی نه نمی‌گفت، هر قدر هم که برایش سخت بود.

اشک‌هایم می‌ریختند، یک نفر از پشت به ماشینم زد. پیاده شدیم، گفتم اشکالی ندارد پیش می‌آید، بچه‌ی کوچک داشتند، دختر واقعن شیرینی به اسم جانا که به رویم می‌خندید و خجالت می‌کشید و صورتش را می‌چرخاند. گفتم جانا خانم، چه قشنگ که من امشب با شما آشنا شدم. به مادر بچه دلداری می‌دادم که نترسید، چیزی نیست. آدم‌های مهربانی آن حوالی بودند که آب دستمان دادند و شیشه‌ها را از خیابان جمع کردند. افسر آمد و روال انجام شد. (می‌توانست خیلی سخت‌تر باشد، می‌دانم و شاکرم.)

همینکه وارد پارکینگ شدم برق رفت، یک دنیا وسیله داشتم، موبایل را به زحمت در دست گرفتم و آن همه وسیله را تا طبقه‌ی سوم آوردم (البته همیشه کارم همین است؛ بدون آسانسور.)

خواستم دستم را بشویم، درحالیکه مایع دستشویی کف دستم بود دیدم آب قطع است. (چرا آدم همیشه اول مایع را برمی‌دارد بعد آب را باز می‌کند؟ اگر برعکسش را انجام بدهی هیچوقت دچار این وضعیت نمی‌شوی.)

گفتم خدایا شوخی دیگری مانده که با من بکنی؟ صبح برایم دان پاشیدی با کروسان و قهوه که باور کنم امروز قرار است دل‌انگیز باشد بعد از آن همه دلگیری؟

آدمی که عزیز از دست می‌دهد دیگر هرگز آدم قبل نمی‌شود، شاید دیگر هرگز حتی آدم هم نشود.

حالا به بخشیدن می‌اندیشم؛ بخشیدن خودم و دیگران، خودم بیش از همه.

ناخن پایم چقدر درد می‌کند. یخ می‌گذارم رویش.

به نظرم بهتر است تلویزیون را خاموش کنم، می‌ترسم خداوند برای سناریوی امروز به همین‌ها اکتفا نکند و هنوز چیزی برای رو کردن داشته باشد، بقیه‌ی سریال امروز را نبینم بهتر است.

الهی، بدون تو نمی‌شود.

بدون تو هرگز نشده است و هرگز نخواهد شد.

بدون تو تاریک است، بدون تو دلگیر است، بدون تو ترسناک است.

بدون تو من نیستم که بخواهم ببینم می‌شود یا نه. 

الهی، تو باش.

همانقدر نزدیک که گفته‌ای باش.

از آن فاصله‌ای که گفته‌ای حتی ذره‌ای دورتر نشو.

اگر می‌شود از آن هم نزدیک‌تر شو؛ نزدیک‌تر از «نزدیک‌تر از رگ گردن».

 

الهی شکرت…

متاسفانه یا خوشبختانه قوی‌ترین حس من در میان حس‌های پنجگانه، شنوایی است. این را هم شنوایی‌سنجی ثابت کرده است و هم تجربه‌ی زیسته.

در تست شنوایی ضعیف‌ترین صداها را در تمام فرکانس‌ها می‌شنیدم، طوری که تست‌گیرنده با تعجب نگاهم می‌کرد و دست‌آخر هم به شوخی گفت که شما زیادی می‌شنوی.

همین زیادی شنیدن اغلب اوقات روند زندگی و خوابم را مختل می‌کند. صداهای تکرارشونده به ویژه با برخی ضرب‌آهنگ‌های خاص برایم بسیار آزاردهنده می‌شوند و خیلی از موزیک‌ها را اصلن نمی‌توانم گوش دهم.

فقط وقتی نمی‌شنوم که غرق در فکر یا کاری باشم. این را هم بسیار تجربه کرده‌ام.

خیلی اوقات چیزهایی را شنیده‌ام که قرار نبوده بشنوم یا بهتر بوده که نمی‌شنیدم. دردسرهای حاصل از این زیاد شنیدن سبب شده است که در یک کار به استادی برسم: «نشنیده گرفتن آنچه شنیده شده است.»

چهره‌ام حتی به قدر یک خط افتادن گوشه‌ی چشم هم تغییر نمی‌کند و گوینده (گاهی هم گوزنده) را کاملن خیال‌آسوده می‌کند از اینکه من نشنیده‌ام.

تمرین کرده‌ام که وقتی صدایی باعث آزارم است خودم را به جهان دیگری پرتاب کنم و حتی توانسته‌ام برخی از صداها (مثل صدای عبور مکرر ماشین‌ها از خیابان اصلی) را تبدیل به موسیقی متن جهانِ خواب‌هایم کنم.

اما چیزی که همواره حیرت‌زده‌ام می‌کند این است که چطور صداهای موجود در طبیعت هرگز آزارنده نمی‌شوند؟ می‌توان ساعت‌ها به صدای دریا گوش سپرد و خم به ابرو نیاورد، می‌توان صدای هر پرنده‌ای را جداگانه دنبال کرد و از هر کدام لذت ویژه‌ای برد، صدای دلهره‌آور باد، آوای شبانه‌ی جیرجیرک‌ها، صدای پرطنین رودخانه، صدای شهوت‌انگیز رعد‌وبرق، یا صدای نوازشگر باران هر کدام به طریقی گوش‌نوازند.

نمی‌گویم که ما آدم‌ها نتوانسته‌ایم صداهای گوش‌نواز ایجاد کنیم، اتفاقن به نظرم اکثر سازها معجزه‌های دست‌ساز آدمیزادند، یا نمی‌‌گویم که من از آن آدم‌های حساسم که فقط صدای مهربان پیانو برایم قابل شنیدن است، اتفاقن نت‌های کشیده و شفاف گیتار الکتریک همیشه برایم شهوت‌انگیزند، یا صدای پرحجم و پخته‌ی گیتار بیس دلم را می‌لرزاند و صدای درامز و کاخن انگیزه‌های خفته‌ام را بیدار می‌کنند.

با این‌حال هیچ‌ کدامشان را نمی‌شود همیشه شنید، لااقل من نمی‌توانم. اما همیشه می‌توانم در طبیعت باشم و بشنوم و همچنان مشتاق‌تر باشم به شنیدن.

به‌ویژه حالا که سه روز است صدای دستگاه علف‌زنی دمار از روزگارم در آورده است خیلی بیشتر می‌اندیشم به اینکه خداوند همه چیز را طوری هنرمندانه خلق کرده است که نه هرگز از مد می‌افتند، نه گوشخراش می‌شوند و نه تکراری و آزاردهنده.

(کدام حس شما از همه قوی‌تر است که اگر شما را دیدیم حواسمان باشد؟)

الهی شکرت…

عضو گروهی هستم متشکل از خودم (قاعدتن) و دو نفر از دوستان بسیار قدیمی. اسم گروه «تنبلان سرخوش» است، روند مناسبات در گروه به این صورت است که یک نفر عکس‌هایی از خودش می‌فرستد و بعد فراموش می‌کند که عکس فرستاده است، دو نفر دیگر هم عکس‌ها را نگاه می‌کنند و بعد فراموش می‌کنند که نگاه کرده‌اند. به این ترتیب روزهای پی‌در‌پی هیچ پیامی رد و بدل نمی‌شود. همه همدیگر را به همین صورت پذیرفته‌اند. انگار که عشق‌بازی زیر لحافِ سنگینِ فراموشی سرخوشانه در جریان باشد اما اثری از آن به چشم نیاید.

جواب‌نده‌ترین فرد گروه هم من هستم که اغلب مثل پشمک به پیام‌ها نگاه می‌کنم و عکس‌العملی نشان نمی‌دهم. یکی از اعضاء برایم دعا کرده است که انشالله امسال به پیغام‌هایت بهتر جواب بدهی. امیدوارم که دعایش بگیرد.

حالا که چند روز از تولد یکی از اعضاء می‌‌گذرد و شور و ولوله‌ای در گروه به پا شده است (در این حد که دو کلمه حرف رد‌و‌بدل می‌شود) یکی از اعضاء در غیاب من به دیگری گفته است:

«عزیزم درک دوستی مریم سخته»

«مثلا همیشه به من ریده ولی نظرشه که دوسم داره»

من جواب دادم که اولی را گردن می‌گیرم (ریدن را) اما دومی را تایید نمی‌کنم، باید اول با وکیلم مشورت کنم.

(دقت کرده‌اید که وکیل داشتن چه پدیده‌ی باشکوه و باکلاسی است؟ همین‌ که به یک نفر بگویید من باید با وکیلم مشورت کنم ده هیچ خودتان را جلو انداخته‌اید.)

در سال‌های اخیر کوشیده‌ام که گردن‌گیرم را درست کنم؛ اینکه اعمال و حرف‌هایم را تمام و کمال گردن بگیرم، حتی نیت‌های پشت اعمال و حرف‌هایم را، افکار و باورها و عقایدم را، حتی کارهای نکرده و حرف‌های نزده‌ام را،‌ همان‌هایی که شاید باید می‌گفتم یا می‌کردم اما با بی‌توجهی از کنارشان گذشته‌ام، تمام بی‌اعتنایی‌ها و نبودن‌هایم را و همین‌طور تمام اضافه‌کاری‌هایم را.

آگاهم که بسیار آسیب‌ زده‌ام و کم آگاه بوده‌ام. حتی آگاهم که خیلی اوقات آگاهانه آسیب زده‌ام و پس از مشورت با وکیل ناکاربلد درونی‌ام همه را موجه دانسته‌‌ام.

زندگی، خوب توانسته است مرا در برابر خودم عریان نماید. من فرو ریخته‌ام و این فروپاشی را گردن می‌‌گیرم.

حالا دیگر می‌دانم که تنها چیزی که به آن نیاز دارم سکوتی درونی و بیرونی است.

الهی شکرت…

آدم‌هایی را می‌شناسم که به‌هیچ‌عنوان حاضر نیستند غذای سرد را در دهانشان بگذارند و در هر شرایطی، حتی در بیمارستان و قطار هم به دنبال وسیله‌‌ای برای گرم کردن غذا می‌گردند. اما به چشم دیده‌ام که وقتی مجبور شدند، ساندویچی که دو سه ساعت قبل از فریزر درآمده بود و محتویاتش هنوز کاملن یخ‌زده بود خوردند.

در مورد خودم باید بگویم که در خانه هفت جعبه‌ دستمال کاغذی دارم که مکرر پر و خالی می‌شوند، اما در کارگاه که از دستمال خبری نبود دست‌هایم را با لباسم خشک می‌کردم و برمی‌گشتم سر کار.

به جد می‌کوشم دهانم را به روی هر تعریف و یا هر نوع جهان‌بینی که می‌خواهد بگوید من فلان‌ مدل آدم هستم بسته نگاه دارم، تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که تا کنون فلان مدل آدم بوده‌ام، اما خدا می‌داند که حتی در موقعیت مشابه بعدی چگونه آدمی خواهم بود.

وقتی به گذشته می‌نگرم به خود می‌گویم «چطور جرأت می‌کردی خودت را تعریف کنی آن هم با ادله‌ی ضعیفی که برخواسته از یک تجربه‌ی زیسته‌ی ناقص بوده‌اند؟» جهان‌بینی صرفن یک الگوسازی است که قرار است قدری از ابهامات بکاهد اما نمی‌تواند قطعیتی به دست دهد، چرا که تو هنوز مضطر نشده‌ای تا بتوانی ادعا کنی که چه اندازه خودت را می‌شناسی. شاید هم هزار بار به جهان‌بینی‌ات پایبند بوده باشی اما تو هنوز تمام آنچه می‌شده از جهان دید را ندیده‌‌ای، پس معلوم نیست که در هزار و یکمین بار به آن پایبند بمانی.

اصلن جهان‌بینی می‌سازی که چه بشود؟ دنیا کم چهارچوب و دسته‌بندی دارد که تو هم اصرار داری خودت را در یک چهارچوب و دسته‌بندی تازه قرار دهی؟ معنایش این نیست که به «دروغ نگفتن» پایبند نباشی، معنایش این است که خودت را آدمی صادق نپنداری.

همواره خودم را آدمی امیدوار و قوی می‌پنداشتم، اما وقتی پشت در آی‌سی‌یو روی زمین نشسته بودم از امیدوار بودن دست کشیدم و چندی بعدش هم از قوی بودن.

تعریفی که از خودت داری به قدرِ همین پنداشتن و بعد دست کشیدن از یک پنداره ضعیف و ناقص است.

خنده‌دار اینجاست که اگر دفعه‌ی بعدی که اصرار به گرم کردن غذا دارند به رویشان بیاوری که قبلن ساندویچ یخ‌زده را خورده‌اند حاضر نیستند بپذیرند که جهان‌بینی‌شان می‌تواند سوراخ داشته باشد و از آن سوراخ باورهای ناقص‌شان نشت کند. این موقعیت‌ها را استثنائاتی می‌پندارند که در هر تعریفی ممکن است بگنجند؛ دقیقن همان‌طور که می‌شود دروغ مصلحتی گفت و هنوز خود را صادق شمرد.

«من آدم صادقی نیستم، هرچند می‌کوشم که دروغ نگویم.» قرار نیست این تعریف برای من راه فراری بسازد که اگر یک جایی امکانش نبود صادق نباشم، اگر کسی جهان‌بینی‌‌اش را با این فرض بسازد که به طریقی از آن شانه خالی کند که مثل یک رژیم گرفتن ناقص است که هرگز تو را به وزن ایده‌آل نخواهد رساند.

در واقع می‌کوشم به خاطر داشته باشم که تعاریف (به‌ویژه آنهایی که از ما تصویر خوشایندی می‌سازند) اغلب ناکامل‌ و ناآزموده‌اند. در واقع بیشتر چیزی هستند که دلمان می‌خواهد باشیم نه آن چیزی که واقعن هستیم.

الهی شکرت…