لاک‌پشت و حلزون از کُند‌ترین حیواناتی هستند که می‌شناسیم، به نظرم دلیلش این است که خانه‌شان روی دوششان است، هر کجا احساس ناامنی می‌کنند سریع به خانه می‌روند، هر جا هم خسته می‌شوند باز به خانه می‌روند. ارزشمند‌ترین دارایی آن‌ها همیشه همراهشان است، جایِ امنِ جهان برای آن‌ها خانه‌ایست که پتششان قرار داد. پس آن‌ها نگران چیزی نیستند و عجله‌ای برای رفتن ندارند.

نگرانی‌ها و شتاب‌زدگی‌های ما عمومن برای رسیدن به جایی امن و آرام است، ما به دنبال احساس امنیت هستیم، اما نمی‌توانیم خانه‌مان را بر دوشمان بگذاریم و همه جا با خود ببریم، بنابراین سرگردان و مضطربیم، انگار هیچ کجا آرام و قرار نداریم.

اما ما که لاک‌پشت و حلزون نیستیم، اگر هم واقعن می‌توانستیم خانه‌مان را پشتمان بگذاریم باز هم آرام نبودیم.

ما نه با خانه‌ی همراهمان بلکه با همراهی دلمان آرام می‌گیریم، ما قرار نداریم چون دلمان را با خود نمی‌بریم، معلوم نیست آن را کجا جا گذاشته‌ایم و حالا ناگزیریم به تحمل اضطراب و شتاب و عتاب و عذاب.

برویم دلمان را بیابیم و پس از آن همه جا با خود ببریمش، آن‌وقت خواهیم دیدی که نیازی به تعجیل نداریم چون ارزشمندترین دارایی‌مان حالا دیگر همراهمان است.

الهی شکرت…

به خودم که نگاه می‌کنم می‌بینم مثلن به جای اینکه شخصیتم را در رانندگی ارتقاء دهم، محل دوربین‌ها را شناسایی می‌کنم. مدت‌هاست که می‌دانم هیچ و هیچ بهتر از دیگران نیستم. از آن مهم‌تر می‌دانم که بی‌فایده‌ترین کار جهان این است که سعی کنم خودم را بهتر از آنچه هستم نشان دهم، نه به این دلیل که ممکن است نسخه‌ای غیرواقعی از من را به دیگران نشان دهد، بلکه بیشتر به این دلیل که ممکن است خودم این نسخه را باور کنم. اگر در این یک زندگی که می‌گذرانم به قدرِ صادق بودن با خودم جسور نبوده باشم عمر را حیف کرده‌ام.

نتیجه‌ی این صادق بودن باید پرهیز از توصیه و نظر باشد، چرا که وقتی کم و کسریهای خودت را می‌بینی دیگر نمی‌توانی حرف قابل قبولی به دیگری بزنی.

می‌گویند پدری فرزندش را پیش علی برد و از او خواست نصیحتش کند به کمتر خرما خوردن، علی گفت من امروز خیلی خرما خورده‌ام، فردا بچه را بیاور.

من همان خرماخورده‌ای هستم که نمی‌توانم به کسی بگویم خرما نخورد. نه اینکه نگفته باشم، به قدر یک نخلستان خرمانِکوهی و خرماسِتایی کرده‌‌ام و برای دیگران نسخه‌ی خرماخوری و خرماپرهیزی پیچیده‌ام. حالا اما هر روز به خودم یادآوری می‌کنم که دست از خرماستیزی و خرمادوستی بردار و دهانت را به روی هر نصیحت و نظری بسته نگاه دار که تو نه خرماشناسی و نه از مزاجِ دیگران باخبر.

هرچند که خرماورزی هنوز کامل از سرم نیفتاده است اما می‌کوشم بپرهیزم از این خرمابازیِ بی‌‌ثمر.

الهی شکرت…

شعار تبلیغاتی یکی از تولید‌کنندگان ابزارآلات صنعتی این است: «آخرین ابزاری که می‌خرید.»

هر بار این پیام را می‌شنوم گفت‌و‌گویی که در ذهنم شکل می‌گیرد این است: «این ابزار رو می‌خرن و استفاده می‌کنن و در اثر استفاده از اون می‌میرن و این میشه آخرین ابزاری که در عمرشون خریدن.»

هرگز آن طرف جریان که اشاره به دوام این ابزارها دارد از ذهنم گذر نمی‌کند. نمی‌دانم ذهن من اهل آن طرف جریان نیست یا این شعار یک ایرادی دارد.

کلن مغزم وسواس‌ خاصی در مورد پیام‌ها دارد؛ مثلن یکی از همکارانم پرتره‌‌ای حرفه‌‌ای اما دوستانه برای سایتش انداخته بود، پرتره تصویر مردی بود که دهنه‌ی یک اسب را نگه داشته و در مزرعه‌ای به غایت زیبا ایستاده بود. به لحاظ هنر و علم عکاسی همه چیز بی‌نقص اجرا شده بود؛ کادربندی، جداسازی سوژه از پس‌زمینه، برش مناسب تصویر،‌ وضوح و شفافیت، رنگ‌‌ها و نورها همگی عالی بودند، اما چیزی که مغز من در میان آن همه زیبایی می‌دید مردی بود که پیراهن مردانه‌ی آستین‌بلند را روی شلوار پارچه‌ای انداخته و انگشترعقیق در دست دارد. مغزم می‌گفت این مرد نمی‌تواند اهل اسب‌سواری باشد، پس این یک پیام صادقانه نیست.

حتی یادم می‌آید که دوستم برای یک پروژه‌ی شخصی از من عکاسی می‌کرد،‌ یک جایی خواست سیگاری دست بگیرم، گفتم چون من هیچوقت سیگار نکشیده‌‌ام این یک پیام واقعی نخواهد بود و این واقعی نبودن را همه می‌فهمند، حتی اگر در نگاه اول از لحاظ بصری جذابیت داشته باشد.

حقیقتِ هر پیامی که ارسال می‌کنیم به سادگی درک و دریافت می‌شود حتی اگر در ظاهر چیز دیگری بگوییم. اغلب حتی واقف نیستیم که ظاهر و باطن پیاممان یکی نیستند، اما به هر حال آنچه باید ارسال شود می‌شود، مثل یک دستور ساده‌ی کامپیوتری است؛ مثلن می‌خواهی صفحه را ببندی اما روی آیکون بزرگ‌نمایی کلیک می‌کنی، هر قدر هم که خواسته‌ات بستنِ صفحه باشد باز آن صفحه بزرگ می‌شود چون دستوری که می‌دهی با چیزی که به ظاهر می‌خواهی یکی نیستند و همیشه آن دستوری که می‌دهی اجرا می‌شود.

قبل از «الهی شکرت» در راستای همین اشتباه پیام دادن یا پیامِ اشتباهی دادن یک خاطره هم بگویم.

من هرگز پیامی را برای کسی اشتباه نفرستادم، حتی وقتی که جوان بودم و دست‌کم شش پنجره‌ی چت همزمان باز داشتم هیچوقت بین این پنجره‌ها پیامی را اشتباهی رد‌وبدل نکردم، مگر اینکه عمدن اشتباه کرده باشم و بعد خودم را زده باشم به آن راه که ای وای، اشتباه شد و از این خزبازی‌های دوران جوانی. اما یک بار پیامی به کسی داده بودم، او به جای جوابِ من یک پیغام مسخره مثلن در حد یک جوک بی‌مزه فرستاده بود که هیچ ربطی به جریان مکالمه‌ی ما نداشت، من همین را برای دوستم نوشتم؛ اینکه فلانی به جای اینکه جواب من را بدهد پیام چرت و پرت فرستاده است و فلان و بهمان، بعد این نوشته را عینن و به اشتباه برای خود همان طرف فرستادم. اینکه به او بد و بیراه گفته بودم اصلن مهم نبود، اما اینکه بد و بیراه درباره‌ی او را به شخص دیگری گفته بودم واقعن ضایع بود. فکر می‌‌کنم این کارمای تمام دفعاتی بود که به عمد اشتباه کرده بودم. (پیام اخلاقی این داستان برای خودم این بود که به چشم‌های طرف نگاه کن و هر بد و بیراهی در ذهن داری مستقیم به خودش بگو.)

پیام اشتباه مساوی است با نتیجه‌ی اشتباه حالا به عمد یا به سهو. نیت در واقع همان دستوری است که صادر می‌کنی نه آن چیزی که می‌گویی.

الهی شکرت…

تازگی‌ها به ذخیره کردن یادداشت برای روز مبادا می‌اندیشم، روزی که شاید نتوانم یادداشت تازه‌ای بنویسم، حداقل چیزی ته انبار داشته باشم که به وقت ضرورت بی‌یادداشت نمانم. مغزم می‌‌گوید همین یک دغدغه را کم داشتی، اما من از این دغدغه‌مندی ناراحت نیستم، یک درد شیرین است، مثل درد جای آمپول که خودت تمایل داری دستکاری‌اش کنی.

آدم سایت‌دار مثل آدم سفره‌دار است؛ همیشه به قدر وُسع چیزی هست که سر سفره بگذاری و پیش مهمان‌ها آبروداری کنی. سفره‌‌ای که هر شب باز است نمی‌تواند هفت‌رنگ باشد یا با بوقلمون و بره‌ی بریان پذیرایی کند، باید مهمان را در حکم صاحب‌خانه بدانی که بتوانی نان و پنیر را بی‌خجالت سر سفره بگذاری و نگران حرف‌وحدیث‌ها نباشی.

می‌شود چند شیشه مربا درست کرد و گوشه‌ی انبار نگه داشت تا اگر چیز بهتری نبود با نان و مربا پذیرایی کنی. اینجا ننوشتن مساوی است با خالی ماندن سفره و هیچ‌کس نمی‌خواهد مهان‌ها گرسنه از پای سفره‌اش بلند شوند؛ پس باید نوشت، حتی در حد یک نیمرو.

الهی شکرت…

تو برایم زعفرانی؛ با احتیاط می‌سابمت و نمی‌گذارم هیچ ذره‌ای حرام شود، بعد کمی از تو را با نوک قاشق برمی‌دارم و چای زندگی‌ام را زعفرانی می‌کنم، یا وقتی غذای زندگی‌ام پخت قدری از تو را می‌افزایم تا عطر و طعمش را زعفرانی کنی.

زردچوبه نیستی که بی‌هوا قاشق را پر کنم و تو را خرج پیازِ زندگی‌ام کنم، به دنبال رنگ زرد که نیستم، خودم را هم که نمی‌خواهم گول بزنم که بگویم همین‌که زرد شد خوب است، به دنبال خاصیت هم نیستم حتی… من به دنبال توأم.

اما دیگر دلم می‌خواهد ناپرهیزیِ زعفرانی کنم؛ دیگر اندکی از تو راضی‌ام نمی‌کند،‌ زیاد می‌خواهمت، می‌خواهم زعفران را ولخرجانه صرف زندگی‌ام کنم، زندگیِ بی‌زعفران یا کم‌زعفران را دیگر نمی‌خواهم، نگهت دارم برای کی؟ برای کجا؟ دیگر نمی‌خواهم بترسم از اینکه برای فردای زندگی‌ام نداشته باشمت، نمی‌خواهم محتاط و دست‌به‌عصا باشم در افزودنت به زندگی‌ام.

می‌خواهم قاشق را بی‌محابا پر کنم از تو، بگذار همه فکر کنند گنج پیدا کرده‌ام یا دزدی کرده‌ام که اینطور اسراف‌کار شده‌ام، بگذار بگویند که این بریزو‌بپاش‌ها را نمی‌شود از راه حلال کرد، بگذار زیاد بودنت حرام‌خواری زندگی‌ام باشد. این حرام را تو بر من می‌بخشی که تو بخشنده‌ترینی.

الهی شکرت…